Kura domowa (Gallus gallus domesticus) – ptak hodowlany z rodziny kurowatych, hodowany na całym świecie.

W środowisku naturalnym nie występuje.

Uważa się, że stanowi formę udomowioną kura bankiwa (Gallus gallus), lecz nie wyklucza się domieszki innych gatunków południowoazjatyckich kuraków (zarówno żyjących, jak i wymarłych).

Udomowienie miało prawdopodobnie miejsce w III tysiącleciu p.n.e. w Indiach, chociaż najnowsze badania wykazują, że pierwsze kuraki udomowiono w Azji południowo-wschodniej już w VI tysiącleciu p.n.e. Około 1000 p.n.e. kury hodowano już powszechnie w Chinach, a ok. 500 p.n.e. w Egipcie i Europie, w tym w Polsce (odnaleziono kości kur podczas wykopalisk w Biskupinie). W tym okresie w Chinach prowadzono już sztuczne wylęganie. Jak wykazały badania, ówczesne kury przypominały dzisiejsze kury bezrasowe, lecz miały lepiej rozwinięte skrzydła.

Kury nieśne lekkie
Są to stosunkowo lekkie ptaki – masa ciała w wieku 20 tygodni wynosi u samic 1,20-1,60 kg, u samców 1,70-2,45 kg. Mają szeroką miednicę i przylegające do ciała pióra. Na drobnej głowie posiadają silnie rozwinięte przydatki głowowe, które umożliwiają wczesną identyfikację płci. Charakteryzuje je wczesne opierzanie, niewielkie zużycie paszy i wysoki wskaźnik zapłodnienia. Do ujemnych cech zalicza się dużą płochliwość i skłonność do podfruwania. Kury znoszą jaja średnio do 13 roku życia.

Dojrzałość płciową osiągają w wieku 5-7 miesięcy, nieśność rozpoczynają w wieku 140-150 dni, koguty rozpoczynają dojrzewanie w 12 tygodniu życia, zaś pełną dojrzałość somatyczną uzyskują w 40 tygodniu. U kur brak instynktu kwoczenia, nie wysiadują jaj. Samce kur nieśnych cechuje duży temperament, na jednego samca przeznacza się ok. 14 samic. Nieśność kształtuje się w granicach 230-320 jaj rocznie, masa jaja w granicach 54-66 g. Rasy te pojawiły się po raz pierwszy w basenie Morza Śródziemnego.

W Polsce do najpopularniejszych zestawów hodowlanych kur nieśnych należą:
Linie produkcyjne niosek o białej skorupie (powstałe wskutek krzyżowania rodów rasy Leghorn)
Linie produkcyjne niosek o brązowej skorupie:

Astra S (IŻ OBD Ferma Hodowlana Kur Nieśnych),
Messa 445, Messa 443 (Ośrodek Hodowli Zarodowej Mienia Sp. z o.o.),
Hissex Brown (Eurybrid, Holandia),
Lohmann Brown (Lohmann Indian River, Niemcy),
Starcross 566, Shaver 579 Brown, ISA Brown (Hubbard ISA, Francja),
Hy-Line Brown (Hy-Line International, USA),
Tetra SL, Tetra H (Babolna Tetra KFG, Węgry),
ISA Brown (Francja),
Bovans Goldline (Hendrix Poultry Breeds, Holandia)

W Polsce, Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii i krajach Dalekiego Wschodu konsumenci preferują jaja o brązowych skorupach.

Kury mięsne
Pochodzą z Azji, gdzie do dziś w stanie dzikim żyją ich przodkowie. Cechuje je wysoka masa ciała (u kogutów przekraczająca nieraz 5 kg), dobry rozwój mięśni oraz niska nieśność. Ze względu na słabe parametry rozrodcze, w celu uzyskania brojlerów krzyżuje się je z rasami ogólnoużytkowymi.

Kury ogólnoużytkowe
Powstały ze skrzyżowania śródziemnomorskich kur nieśnych z ciężkimi kurami azjatyckimi. Mają łączyć cechy obu tych grup i w zależności od rasy przeważają cechy jednego bądź drugiego typu. Masa kogutów to 3 do 4 kg, a kur 2,2-3 kg. Nieśność w granicach 130-160 jaj rocznie. Mają z reguły silny instynkt kwoczenia.

Kury amatorskie
  - bojowce – rasy hodowane ze względu na swoją siłę i agresywność. Niektóre koguty mają po kilka ostróg na nodze. Używane do walk kogutów.

  - kury karłowate – jedyna prawdziwie karłowata rasa to bantamki – masa 500 - 800 g, krótkie nogi, bardzo duży ogon i bardzo niską nieśność, co sprawia, że trudno je hodować. Ich pochodzenie nie jest pewne. Ceni się je jako doskonałe nasiadki podsuwając im jaja takich ptaków jak bażanty, przepiórki czy kuropatwy. Pozostałe rasy z tej grupy to potomkowie ras z innych grup, u których wystąpił defekt hormonalny. Ze względu na niski ciężar miały przez długi czas jedynie zastosowanie ozdobne. Obecnie ze względu na duży stosunek masy jaj do masy kury (odpowiednio ok. 35g i 1 kg) karłowate nioski są hodowane w celu pozyskiwania masy jajecznej z ich jaj.

  - kury zniekształcone – kury z utrwalonymi zniekształceniami kośćca lub upierzenia. Zazwyczaj hodowane w celach ozdobnych:

  - kury bezogonowe – brak u nich kręgów ogonowych.

  - kury czubate  – kostny guz na głowie sprawia, że pióra układają się w charakterystyczny czub.

  - kury krótkonogie  – nastąpiło u nich skrócenie niektórych kości długich, nie posiadają umiejętności grzebania, co pozwala na trzymanie ich jako ptaków ozdobnych w ogrodach.

  - kury o anormalnym upierzeniu – występują u nich takie zmiany jak: bardzo długie sterówki (np. u kogutów rasy feniks dochodzą do 6 m długości), kury gołoszyje z nagą szyją, kury jedwabiste – bez haczyków w piórach, stąd wyglądają jakby pokrywało je miękkie futro.


Osobną grupę stanowią kury bezrasowe – są to ptaki hodowane przez wiele stuleci w prymitywnych warunkach bez określonego kierunku selekcji. Obecnie często krzyżowane z kurami rasowymi w celu podniesienia jakości mieszańców (efekt utrzymuje się jednak tylko przez kilka pokoleń). Kury bezrasowe charakteryzuje duża zmienność ubarwienia oraz wygląd najbardziej zbliżony do kur ogólnoużytkowych. Ich nieśność rzadko przekracza 100 jaj, które znoszą zazwyczaj na wiosnę i jesienią. Ich zalety to duża wytrzymałość oraz umiejętność wyszukiwania pokarmu, nieraz daleko od kurnika. Te zalety to w dużej mierze wynik doboru naturalnego

Rasy kur:
Altsteirer
Altsteirer miniaturwy
Amrock
Amrock miniaturowy
Anaberska lokowana
Andaluzyjska
Ankona
Ankona miniaturowa
Araukana
Ardenner
Ardenner miniaturowy
Aseel
Aseel miniaturowy
Assendelfter
Australop
Australop miniaturowy
Bantamka
Barnewelder
Barnewelder miniaturowy
Bassette
Brodacz watermalski
Białoczub polski(czubatka polska białoczuba)
Białoczub polski miniaturowy (czubatka polska białoczuba miniaturowa)
Bielefelder
Bielefelder miniaturowy
Bojowiec brugijski
Bojowiec indyjski
Bojowiec indyjski karłowaty
Bojowiec lutycki
Bojowiec malajski
Bojowiec malajski karłowaty
Bojowiec nowoangielski
Bojowiec pallatyński
Bojowiec staroangielski
Bojowiec sudański
Brabankon
Brabant zagrodowy
Brabanter
Brabanter miniaturowy
Brahma
Brahma miniaturowa
Brakel (rasa kur)
Brakel miniaturowy
Bramaputra
Breda
Breda miniaturowa
Brodacz appencelski
Brodacz appencelski miniaturowy
Brodacz antwerpski

Crèvecoeur
Czubatka polska
Dorking
Drenthe
Drenthe miniaturowa
East Frisian Meeuwen
Faverolle
Faverolle miniaturowy
Feniks                       


Feniks miniaturowy
Fryzyjka
Fryzyjka miniaturowa
Gołoszyjka lubelska
Gołoszyjka
Gołoszyjka miniaturowa
Groninger Meeuwen
Hiszpanka miniaturowa
Houdan
Hudan miniaturowy
Jersey Giant
Jitokko
Jokohama


Koeyoshi
Karmazyn
Ko-shamo
Karzełek birmański
Karzełek holenderski
Karzełek łapciaty
Cochin
Kochin miniaturowy
Kura hamburska
Kura hamburska miniaturowa
Kura turyngijska
Kura jedwabista
Kura jedwabista miniaturowa
Kura pawłowska
Lakenvelder
Lakenvelder miniaturowy
Liliput polski
La Flèche
Langshan
Leghorn
Leghorn miniaturowy
Maran
Maran miniaturowy
Marans
Minorka
Minorka miniaturowa

New Hampshire
New Hampshire miniaturowy
Niederrheiner
North Holland
North Holland miniaturowa
Orloff miniaturowy
Orłowska
Orpington
Orpington miniaturowy
Plymouth
Plymouth Rock miniaturowy
Plymouth Rock jastrzębiaty
Polbar
Rheinlander
Rheinlander miniaturowy
Rhode Island
Rhode Island miniaturowy
Satsumadori
Sebrytka
Shamo
Shamo miniaturowy
Staroangielski bojownik karłowaty
Sulmtaler
Sulmtaler miniaturowy
Sułtan (rasa kur)
Sułtan miniaturowy
Sumatra
Sussex
Sussex miniaturowy
Tournaisis
Tuzo
Twente
Twente miniaturowa
Vorwerk
Vorwerk miniaturowy
Welsummer
Welsummer miniaturowy
Wronogłówka holenderska
Współczesny bojowiec angielski
Współczesny angielski bojownik karłowaty
Wyandotte
Yamato gunkey
Zielononóżka kuropatwiana
Żółtonóżka kuropatwiana