Domena:Eukarionty
Królestwo:Zwierzęta
Typ:Strunowce
Gromada:Płazy
Rząd:Płazy ogoniaste
Rodzina:Ambystomowate
Rodzaj:Ambystoma
Gatunek:Aksolotl meksykański

Charakterystyczny płaz o masywnym ciele i pierzastych skrzelach zewnętrznych jest przedmiotem zainteresowania naukowców, amatorów-hobbystów i smakoszy egzotycznej kuchni.


Płaz słynący z neotenii – czyli pozostawaniu całe życie w stadium larwalnym, które jednak osiąga dojrzałość płciowa i jest zdolne do rozrodu, bez przekształcania się w formę dorosłą.  Ciało aksolotla jest masywne, uwagę zwraca duża, spłaszczona głowa o niewielkich oczach bez powiek. Za głową charakterystyczne pierzaste skrzela zewnętrzne (po 3 pary z każdej strony) którymi aksolotl często porusza. Po bokach grzbietu widocznych jest kilkanaście wcięć żebrowych a od karku poprzez grzbiet aż po koniec ogona ciągnie się niewielki grzebień skórny. Kończyny dość krótkie o delikatnych palcach, ogon długi, bocznie spłaszczony. Ubarwienie dzikie to różne odcienie brązu niekiedy też szaro popielate lub czarne. Na tym tle najczęściej widoczne są liczne, drobne ciemne plamki, tworzące specyficzny deseń. W hodowli amatorskiej często spotyka się formę leucystyczną – o ciemnych oczach ale czerwonych skrzelach i kremowo-białej barwie ciała. Obok tych najpopularniejszych form barwnych, hodowcy na drodze selekcji uzyskali kilka kolejnych.


Endemiczny gatunek płaza, obecnie spotykany jedynie wysokogórskim, zimnowodnym jeziorze Xochimilco i jego kanałach w Meksyku. Pierwotnie spotykany był jeszcze w jeziorze Chalco, które niestety na skutek rabunkowej gospodarki wodnej już wyschło. Oba jeziora znajdowały się na wysokości 2300 m n.p.m., a ich powierzchnia wraz z przyległymi kanałami sięgała 35 m².


Zamieszkuje płytką strefę jeziora oraz przylegające do niego kanały, zazwyczaj przebywa do głębokości 1 metra, ukryty wśród konarów, roślinności wodnej głazów. Aktywne przeważnie wieczorem i nocą, w ciągu dnia raczej ospałe, chyba ze głód zmusza je do poszukiwania pokarmu.  W hodowli amatorskiej ich aktywność jest także uzależniona od warunków środowiskowych – np. w za ciepłej wodzie o zbyt małej zawartości tlenu często podpływają do powierzchni lustra wody i łapią haust powietrza. Łatwo się oswajają, można je przyzwyczaić do pobierania pokarmu z pincety i większej aktywności związanej z pracami pielęgnacyjnymi w akwarium.



Dwu lub trzyletnie zwierzęta o odpowiedniej wielkości przystępują do godów. W czasie widowiskowego tańca godowego samiec składa spermatofor, który samica pobiera wargami kloakalnymi, dochodzi do zapłodnienia wewnętrznego. Kilka dni później samica składa galaretowaty skrzek, który w kłębach jest przyklejany do roślin wodnych. Zazwyczaj jedna samica składa 600-800 jaj w ciągu kilku dni.  Młode, niespełna 1 centymetrowe larwy pojawiają się 2-3 tygodnie później, po kolejnych 4-8 miesiącach wyrastają im odnóża. Przy dobrym odżywianiu już po roku mogą osiągnąć wielkość 15-20 cm.


Polują na różne drobne zwierzęta wodne, w naturze najczęściej są to owady i ich larwy. W sprzyjających warunkach dieta może być uzupełniona o ryby czy płazy, chociaż aksolotle nie są zwierzętami szybkimi, a zatem wiele potencjalnych ofiar jest w stanie im umknąć. W hodowli amatorskiej są najczęściej karmione  larwami ochotkami i tubifeksom, ale także artemią, dżdżownicami i fragmentami mrożonych ryb lub skorupiaków. W niesprzyjających warunkach może dochodzić do kanibalizmu lub wzajemnego okaleczania się zwierząt.


Czy wiesz, że...
Rabunkowa gospodarka wodna (duży pobór wody, wypuszczenie drapieżnych gatunków ryb) a także zamiłowania kulinarne (cenny gatunek konsumpcyjny) mieszkańców Meksyku sprawiły, że w naturze grozi mu wyginiecie. Na szczęście w niewoli mnoży się dobrze, jest objęty ochroną i różnymi programami hodowlanymi.
Zdolności regeneracyjne aksolotli a także ich rozmnażanie i biologia od lat jest przedmiotem badań wielu biologów, transplantologów, genetyków, endokrynologów i innych absolwentów kierunków przyrodniczych.