Domena:Eukarionty
Królestwo:Zwierzęta
Typ:Strunowce
Gromada:Płazy
Rząd:Płazy ogoniaste
Rodzina:Salamandrowate
Rodzaj:Salamandra
Gatunek:Salamandra plamista

Masywna, niezgrabna salamandra o pięknym, kontrastowym ubarwieniu jest prawdziwą ozdobą gór i rejonów podgórskich. Niestety degradacja środowiska, regulacja potoków i wzrastający ruch samochodowy sprawiają, że jest ona coraz rzadsza.


Spora salamandra o walcowatym, krępym ciele i dużej głowie z dobrze zaznaczonymi parotydami (gruczoły zauszne) i wyłupiastymi oczami. Kończyny dość krótkie z małymi palcami, ogon walcowaty. Jest czarna z licznymi żółtymi lub pomarańczowymi plamami o różnej wielkości i kształcie – ich wzór jest inny u każdego osobnika. Tak kontrastowe ubarwienie ma znaczenie ostrzegawcze, informujące potencjalnych agresorów, że salamandra jest zwierzęciem jadowitym. Samce są nieco smuklejsze od samic.



Występuje w zachodniej, środkowej a także w południowej Europie, izolowane populacje zamieszkują także Azję Mniejszą oraz północno-zachodnią cześć Afryki. W wyniku tak rozległego obszaru występowania wykształciło się 8 podgatunków o nieco innym zasięgu.


Spotykana w górskich, zacienionych lasach o wilgotnym podłożu, zazwyczaj w sąsiedztwie potoków lub ich źródlisk. Niekiedy występuje także na wilgotnych, górskich łąkach lub pastwiskach. Dzień spędza w ukryciu, przeważnie pod kłodami, wśród omszałych pniaków, wykrotów lub nor, na łowy wyrusza nocą. W pochmurne, deszczowe dni bywa spotykana także w ciągu dnia, porusza się dość niezgrabnie i jest powolna. Larwy do czasu przeobrażenia żyją w górskich potokach, zalanych woda koleinach lub w większych kałużach. W sen zimowy zapada przeważnie w październiku (wyjątkowo w listopadzie).


W zależności od lokalnych warunków klimatycznych gody mogą mieć miejsce od wiosny do jesieni. Samica pobiera wydzielone przez samca spermatofory, a uwolnione z nich plemniki zapładniają jaja w jej jajowodach.  Po wybudzeniu ze snu zimowego samica szuka potoku lub większej kałuży gdzie rodzi do 40 larw. Larwy mające 2-3 cm mają skrzela zewnętrzne i przez kolejne trzy miesiące dorastają w wodzie. Do metamorfozy dochodzi najczęściej w lipcu lub sierpniu, larwy przeobrażają się w postać dorosłą (m in. utrata skrzeli i wykształcenie płuc). Świeżo przeobrażone, młode salamandry mają średnio 5-7 cm i żyją na lądzie, jedynie samice wrócą kiedyś do wody by urodzić larwy.


Podstawę pożywienia stanowią różnego rodzaju skąposzczety (np. dżdżownice) oraz bezskorupowe ślimaki. Okazjonalnie dieta jest uzupełniana o różne owady i pajęczaki- bezkręgowce te najczęściej w porę uciekają przed niezgrabną salamandrą. Larwy podobnie jak dorosłe żywią się głownie drobnymi skąposzczetami i ślimakami a także larwami owadów zamieszkującymi środowisko wodne.

Czy wiesz, że...
Gruczoły zauszne (parotydy) wydzielają jad zawierający m in. salamandrynę. Działa on drażniąco na błony śluzowe, co sprawia że drapieżniki raczej omijają te sympatyczne płazy.
Głównym zagrożeniem dla gatunku jest utrata siedlisk i miejsc lęgowych, ponadto duży ruch drogowy. Wiele samic topi się w trakcie rodzenia larw, a larwy giną jeżeli nie mają wystarczającej ilości pokarmu lub wody (np. wysychające kałuże). To największy europejski płaz ogoniasty.